HAWDDAMOR.

Englynion ar agoriad Eisteddfod Caerwys, 1823.

Nawddamor bob gradd yma,—­orwych feirdd,
      Rhowch fyrddau ’ni wledda;
   Lluman arfoll Minerfa
   Sydd uwch Caerwys ddilys dda.

Bu Caerwys, er pob corwynt—­a ’sgydwai
      Weis cedyrn eu tremynt,—­
   Er braw, anhylaw helynt,
   Nyth y gain farddoniaeth gynt.

Troi o hyd mae byd heb oedi—­a’n isel,
      Mewn oesoedd, brif drefi;
   Rhoes Groeg hen, a’i Hathen hi,
   Awr i Gaerwys ragori.

[Caerwys.  “Er braw, anhylaw helynt, Nyth y gain farddoniaeth gynt.”:  alun40.jpg]

[Un O Heolydd Caerwys.  “Rhoes Groeg hen, a’i Hathen hi,
   Awr i Gaerwys ragori.”:  alun56.jpg]

DAFYDD IONAWR.

Englyn o fawl i’r Bardd clodwiw am ei ymdrechiadau haeddbarch i ddiddyfnu yr Awen oddiwrth ffiloreg a sothach, a’i chysegru i wasanaeth rhinwedd a duwioldeb.

Yr Awen burwen gadd barch,—­unionwyd
   Gan IONAWR o’i hamharch;
Hefelydd i glaf alarch
A’i mawl yw yn ymyl arch.

GWYL DDEWI.

Penhillion a ddatganwyd yn Nghymdeithas Gymroaidd Rhuthyn, Gwyl Ddewi, 1823.

Ton,—­“Ar hyd y Nos.”

Trystio arfau tros y terfyn,
Corn yn deffro cawri y dyffryn,—­
Tanio celloedd—­gwaed yn colli,
Yn mro Rhuthyn gynt fu’n peri
I’r ael dduo ar Wyl Ddewi,
         Ar hyd y nos.

Heddyw darfu ystryw estron,
Ellyll hwyr, a chyllill hirion;
Saeson fu’n elynion inni,
Heno gwisgant genin gwisgi—­
Law-law’n dawel Wyl ein Dewi,
         Ar hyd y nos.

Clywch trwy Gymru’r beraidd gyngan
Rhwygo awyr a goroian—­
Swn telynau—­adsain llethri—­
O Blumlumon i Eryri—­
Gwalia ddywed—­’Daeth Gwyl Ddewi,’
         Ar hyd y wlad.

Felly ninnau rhoddwn fonllef
Peraidd lais ac adlais cydlef;
Rhaid i’r galon wirion oeri
Cyn’r anghofiwn wlad ein geni,
Na gwledd Awen bob Gwyl Ddewi,
         Ar hyd y wlad.

EISTEDDFOD Y WYDDGRUG.

AT MR. E. PARRY, CAERLLEON.

Wyddgrug, Awst 16eg, 1823.

Goroian! goroian!  Mr. Parry anwyl.  Bydd Callestr yn enwocaf o’r enwogion eto.  Yr ydwyf newydd ddychwelyd o ystafell y dirprwywyr yn y Leeswood Arms, lle y cydsyniodd y gwladgarol Syr Edward Llwyd i gymeryd y gadair yn ein Heisteddfod; a rhoddodd 5l. at ddwyn y draul.  Gosododd y mater o flaen yr uchel-reithwyr (grand jury) am y Sir, a thanysgrifiodd pob un o honynt bunt, gydag addaw ei noddi.  Taflodd yr Uchel-sirydd ei deir-punt at y draul, gan addunedu, er mai Sais oedd, y byddai iddo noddi athrylith gwlad ei henafiaid hyd angeu.  Dyma ddechreu yn iawn onide!  Bellach, fy nghyfaill, ni raid i chwi wrido wrth son am eich sir gynhennid.  Mae tan yn y gallestr, ac wedi ei tharaw o dde, hi a wna holl Gymru “yn brydferth goelcerth i gyd.”  Gosododd Callestr yr engraifft i holl siroedd eraill Cymru, trwy gymeryd y peth yn orchwyl y sir, yn y cyfarfod uchaf sydd ganddi.