AT LENOR.

(MR. E. PARRY, CAERLLEON.)

Athrofa’r Iesu, Rhydychen, Chwefror 25ain, 1825.

Y mae yn ddywenydd mawr genyf ddeall fod eich Cymdeithas yn gwellhau yn ei hamcanion fel y mae ei gallu yn cynyddu.  Hwyrach na lwyddwch i gael cyd-ymdrechiad y Boneddion a enwasoch;—­rhai o herwydd eu hoerfel at yr achos Cymreig,—­a llawer am fod rhannau eraill o’r wlad yn galw am eu gwasanaeth yn fwy na Chaer, un ai o herwydd cymydogaeth, neu feddiannau.  Er hynny, pe na enillech ddim ond ymegniad gwresog ac unfryd trigolion eich tref eich hunain, byddai yn werth eich trafferth, a gallwch wneuthur gwyrthiau.

Y mae yr Iaith Gymraeg yn deilwng o’i choleddu, ac eneidiau Cymru yn werth eu cadw.  Chwi a gewch fy nymuniadau goreu i, os ydynt werth rhywbeth, a phe byddai gennyf well, chwi a’i caech.

Buoch yn ddedwydd iawn gael Mr. Richards yn Gapelwr,—­y mae’r gwr hwnnw yn addurn i bob Cymdeithas lle byddo.  Yr ydwyf agos yn eddigeddu y pleser a gewch ar eich Cylchwyl, ac er hynny yn ewyllysio i chwi fil mwy.  Rhaid i mi gadw gwyliau Homer ddall yn lle Dewi Sant, ac aros fel mynach yn fy nghell yn lle troedio’r heolydd i ddangos fy “nghenin,” a gadael i’m henaid lesmeirio wrth gyngan y delyn.  Ond rhaid boddloni, ac yr ydwyf yn foddlon ac yn ddiolchgar.

Yr oeddych yn ymholi pa fodd yr ydwyf yn byw yma.—­Credwch fi,—­mor syml a diniwed a Meudwy, a mor ddedwydd a Thywysog.  Cof am gartref a hen gyfeillion sydd weithiau yn cynhyrfu hiraeth ynof am wlad fy ngenedigaeth, a dyna’r unig ddefnyn chwerw sydd yn fy nghwpan.  Y mae penaethiaid yr Athrofa yn dirion i’r eithaf, a chyd-astudwyr mor gyfeillgar ag y gallwn ddymuno.

Yr oeddwn wedi bwriadu englynion i chwi a math o awdl i’ch Cymdeithas; ond hawdd i chwi feddwl nad oes gan un a ymunodd a’r Brifysgol y’mhen pum’ mis wedi cydio gyntaf mewn Ieithiadur nemawr amser i gysoddi dim.  Pa fodd bynnag, dyma ryw bethau yn llun englynion “Ar y ffolineb o wadu Iaith gynhenid,” a ddymunwn gyflwyno i’ch Cymdeithas a chwithau, i aros gwell.

A wirionwyd ar unwaith—­yr adyn
      Pan redai i estroniaith,
   I wadu’i wlad, gyda lediaith,
   Gwawdio hon, a gwadu ei hiaith?

A yw’n gywilydd gan ei galon—­iaith serch
      Iaith su ei fam radlon? 
   Ddyddiau hir, mor dda oedd hon
   I ynganu angenion?

Ai gwr yw a gar awen—­heb arddel
      Iaith beirddion disgywen? 
   Ai un am les hanes hen
   Wrthoda chwaer iaith Eden?

Iaith oedd araeth i ddewrion,—­wroniaid
      Drwy enwog ymdrechion,
   Tan eu heirf bloeddient yn hon
   “Trowch i’r gad! tr’ewch ergydion!”

Ac onis dewis y dyn—­y gyngan
      Sydd rhwng cangau’r dyffryn? 
   A gwin i’w fant? ac ni fyn
   Iaith hudoliaeth y delyn?

Onid yw iaith fyw mor fad—­yn deilwng
      O’n dilyth arddeliad? 
   Neb ond un gwrthun a’i gwad
   Neu a ludd ei choleddiad.