Audito iam Ecclesiae nomine, hostis expalluit.  Sed tamen excogitavit quiddam, quod a vobis animadverti volo, ut falsi ruinam et inopiam cognoscatis.  Senserat in Scripturis tum propheticis, tum apostolicis, ubique honorificam Ecclesiae fieri mentionem:  vocari civitatem sanctam (Apoc. xxi. 10), fructiferam vineam (Ps. lxxix.9), montem excelsum (Isai. ii. 2), directam viam (Ibid. xxxv. 8), columbam unicam (Cant. vi. 8), regnum coeli (Matth. xiii. 24), sponsam (Cant. iv. 8), et corpus Christi (Eph. v. 23 et 1 Cor. xii. 12), firmamentum veri (1 Tim. iii. 15), multitudinem illam, cui Spiritus promissas instillet omnia salutaria (Ioan. xiv. 26):  illam, in quam universam nullae sint umquam fauces diaboli morsum letiferum impacturae (Matth. xvi. 18); illam, cui quicumque repugnet, quantumvis ore Christum praedicet, non magis Christi, quam publicanus aut ethnicus (Matth. xviii. 17), potiatur.

Non est ausus contravenire sonitu, videri noluit Ecclesiae, quam toties Scripturae commemorant, refragari; nomen callide retinuit, rem ipsam funditus, definiendo, sustulit.  His enim proprietatibus delineavit Ecclesiam, quae penitus ipsam occulant, et dimotam a sensibus tamquam ideam platonicam, secretis obtutibus hominum perpaucorum subiiciant[23]; eorum tantummodo, qui singulariter afflati, corpus hoc aerium intelligentia comprehenderent, et huiusce sodalitatis participes subtili quodam oculo lustrarent.  Vbi candor?  Vbi simplicitas.  Quae Scripturae, quae sensa, qui Patres, hoc penicillo depingunt Ecclesiam?  Sunt Christi ad Asiaticas ecclesias (Apoc. i. 2, 3), sunt Petri, Pauli, Ioannis, aliorum ad diversos epistolae; frequentes in Actis Apostolicis inchoantur et propagantur ecclesiae (Act. viii. 10, 11 et seq.).  Quid istae?  Num soli Deo et sanctis hominibus, an christianis etiam cuiuscumque generis, manifestae?

Sed profecto durum telum necessitas est.  Ignoscite.  Nam qui saeculis omnino quindecim, non oppidam, non villam, non domum reperiunt imbutam doctrina sua, donec infelix monachus (Lutherus) incesto connubio votam Deo virginem funestasset; aut Helvetius gladiator (Zuinglius) in patriam coniurasset; aut stigmaticus perfuga (Calvinus) Genevam occupasset; ii coguntur Ecclesiam, si quam volent, in latebris venditare, et eos parentes asserere, quos nec ipsi noverint, neque mortalium quisquam aspexerit.  Nisi forte gaudent maioribus illis, quos haereticos fuisse liquet, ut Aerio, Ioviniano, Vigilantio, Helvidio, Iconomachis, Berengario, Valdensibus, Lolhardo, Wiclefo, Hussio; a quibus pestifera quaedam fragmenta dogmatum emendicarint.

Nolite mirari, si fumulos istos non pertimui, quos, modo ad meridianam lucem venero, minime fuerit laboriosum dispellere.  Haec est enim nostra sermocianatio.  Dic mihi:  subscribis Ecclesiae, quae saeculis anteactis viguit?—­Omnino.—­Obeamus ergo terras et tempora.  Cui?—­Coetui fidelium.—­Quorum?—­Nomina nesciuntur, sed constat plurimos exstitisse.—­Constat?  Quibus constat?—­Deo.—­Quis dicit?—­Nos, qui divinitus edocti sumus.—­Fabulae qui credam?—­Si arderes fide, tam scires hoc, quam te vivere.